Gustek, który wcześniej nosił nazwę Gózdek, jest historyczną osadą, która rozwinęła się jako miejsce związane z hutnictwem oraz wytwórstwem giserów. W późniejszym okresie przekształciła się w popularną osadę letniskową, a aktualnie stanowi dzielnicę miasta Tomaszowa Mazowieckiego.
Geograficznie Gustek leży malowniczo nad rzeką Wolbórką, w pobliżu jej ujścia do Pilicy, co czyni go atrakcyjnym miejscem zarówno dla mieszkańców, jak i turystów. W obrębie tej urokliwej osady znajdują się ulice o charakterystycznych nazwach, które podkreślają lokalny klimat, takie jak: Nadrzeczna, Szczęśliwa, Klonowa oraz Lipowa.
Warto zaznaczyć, że Gustek został oficjalnie przyłączony do miasta Tomaszowa w roku 1915, co wpłynęło na dalszy rozwój tej dzielnicy oraz zintegrowanie jej z szerszym kontekstem urbanistycznym regionu.
Geneza nazwy miejscowej Gustek
Nazwa „Gutek” ma swoje korzenie w terminologii dotyczącej małych obszarów leśnych, które można określić jako liściaste laseczki, co sugeruje ich bliskość do natury. W staropolskim języku używano terminu „gozd”, który definiował „młody, gęsty las liściasty”, stanowiąc kontrast dla boru, czyli lasu iglastego.
Pochodzenie samej nazwy Gustek wiąże się z procesem fonetycznym, w którym grupa konsonantyczna „ZD” uległa ubezdźwięcznieniu na rzecz dźwięku „K”. Przykładem podobnych zmian językowych mogą być sytuacje takie jak: Gózdku stało się Gustkiem, a do Gózdka przekształciło się w do Gustka.
Niezwykle istotnym aspektem jest to, że ta zmiana w nazywaniu mogła zostać utrwalona w wyniku zaniku pierwotnego desygnatu „gozd”, a także przez przyswojenie tej nazwy przez inne grupy etniczne. Osadnicy niemieccy oraz żydowscy mogli przyczynić się do rozwoju i adaptacji tej nazwy, co miało wpływ na jej dzisiejszą formę.
Karty z dziejów osady
Na początku XX wieku, w miejscowości znanej jako Gustek, istniała jedna z najstarszych gazet tomaszowskich, Kurier Gustkowski, która regularnie dostarczała mieszkańcom informacje.
W tym samym okresie powstała również dynamicznie rozwijająca się grupa satyryczno-komediowa, której członkowie organizowali występy dla kuracjuszy oraz gości korzystających z uroków letniska, które przyciągało wiele osób.
W tej dzielnicy swoje pierwsze kroki stawiał także znany lekarz, Seweryn Sterling, który zyskał uznanie w swojej dziedzinie.
Co więcej, Gustek był również miejscem zamieszkania Zygmunta Gawkowskiego, wybitnego pracownika kolejowego oraz poety, który pozostawił po sobie istotny ślad w historii lokalnej kultury.
Przypisy
- Taka zmiana fonetyczna jest częsta, np. piszemy gniazdko, czytamy /gniastko/, piszemy jabłko, czytamy /japko/.
- Andrzej Bańkowski, Słownik etymologiczny słownika polskiego, t. 1, W. 2000, s. 464, s.v. gozd; Wiesław Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 2005, s. 190, s.v. gwóźdź. Zob. także serbochorw. gozd 'wielki, gęsty las, puszcza', czes. hvozd 'ts.'
- Włodzimierz Rudź, Tomaszów Mazowiecki i okolice, Łódź 1974, s. 28: Gustek, dawniej "Gozdek".
Pozostałe obiekty w kategorii "Dzielnice":
Białobrzegi (Tomaszów Mazowiecki) | Kaczka (Tomaszów Mazowiecki) | Kępa (Tomaszów Mazowiecki) | Ludwików (Tomaszów Mazowiecki) | Nagórzyce | Michałówek (Tomaszów Mazowiecki) | PodobaOceń: Gustek