Tusia Fuks, znana również jako Mała Touba, to postać, której nie można zapomnieć. Urodziła się 4 lutego 1925 roku w Tomaszowie Mazowieckim. Jej życie, mimo że krótkie, naznaczone było niezłomnym duchem i zaangażowaniem w działalność na rzecz młodzieży.
Jako członkini ruchu młodzieżowego „Akiwa” oraz organizacji „Frajhajt”, Tusia stała się symbolem oporu w obliczu barbarzyństwa wojennego. Niestety, zginęła 19 marca 1943 roku w Płaszowie, stając się jednym z wielu bezimiennych bohaterów, którzy stracili życie w wyniku hitlerowskiego terroru.
Rodzina
Wychowała się w zamożnej rodzinie mieszczańskiej o korzeniach żydowskich. Jej ojcem był Beniamin Lajzer Fuks (1895-1942), który był nie tylko przedsiębiorcą, ale także aktywnym działaczem syjonistycznym. Matką Tusi była Rachela z Offmanów.
Rodzina Fuksów mieszkała w Tomaszowie Mazowieckim, w budynku przy ulicy św. Antoniego 8 (mieszkanie 7), gdzie zajmowali się kuśnierstwem jako głównym źródłem utrzymania.
Edukacja
Tusia Fuks, razem z młodszą siostrą Perlą, uczęszczała do Prywatnego Gimnazjum Żeńskiego Anny Wajkselfiszowej, które oferowało program edukacyjny obejmujący osiem klas. W trakcie swojej edukacji zapoznała się z ruchem młodzieżowym znanym jako „Akiwa”. Był on aktywnie promowany przez lokalnych nauczycieli, co miało znaczący wpływ na jej rozwój osobisty i społeczny.
W latach 1938 i 1939 Tusia brała udział w letnich obozach szkoleniowych, które były organizowane przez działaczy „Akiwy”. Udział w tych obozach nie tylko poszerzał jej horyzonty, ale również wzmacniał więzi z innymi uczestnikami, co wpływało na jej przyszłe decyzje życiowe.
Działalność konspiracyjna
W 1940 roku, po powstaniu getta tomaszowskiego, Tusia Fuks zainicjowała tajne nauczanie, a następnie aktywnie angażowała się w działalność konspiracyjną. Rodzina Fuksów została zmuszona do przesiedlenia 14 grudnia 1940 roku na ulicę Krzyżową 24 m. 1, a 18 sierpnia 1942 roku na ul. Wieczność (obecnie J. Słowackiego 38 m. 2). W tym trudnym czasie organizowała pomoc dla osób biednych i chorych. Jej działalność obejmowała również uczestnictwo w tajnym nauczaniu.
Wiosną 1941 roku, Tusia zorganizowała 12-osobowy oddział ruchu oporu, który oparty był na członkach skautowej organizacji „Akiwy”. Regularnie podróżowała do Krakowa, aby nawiązać kontakt z miejscowym żydowskim ruchem oporu. Jej wkład w działalność konspiracyjną obejmował organizowanie fałszywych dokumentów, które umożliwiały Żydom poruszanie się po aryjskiej stronie, a także rozprowadzanie nielegalnych druków antyhitlerowskich.
Tusia Fuks popierała idee przystąpienia do walki zbrojnej. Po serii pierwszych akcji mających na celu likwidację małych gett w obrębie Generalnego Gubernatorstwa, dowiedziała się o planowanej eksterminacji Żydów, co natychmiast zgłosiła członkom „Akiwy” oraz tomaszowskiemu Judenrat.
Wkrótce po tym, nielegalnie przeszła do getta krakowskiego, gdzie współpracowała z Haliną Rubinek (1924-1943), znaną również jako „Hela” lub „Helena”. Wspólnie z członkami tomaszowskiej organizacji konspiracyjnej przetransportowała do Krakowa ukrytą broń. Tam angażowała się w działalność żydowskiej organizacji zbrojnej „Frajhajt”.
Istnieje prawdopodobieństwo, że przeszła przeszkolenie w wiosce Kopaliny, położonej pomiędzy Bochnią a Wiśniczem. Brała czynny udział w misjach aprowizacyjnych, a także w zdobywaniu broni oraz akcjach zbrojnych. 22 grudnia 1942 roku uczestniczyła w szeroko zakrojonej akcji odwetowej wymierzonej przeciwko niemieckim oficerom stacjonującym w Krakowie, w tym na ataku na kawiarnię „Cyganeria”.
Śmierć
Tusia Fuks została aresztowana w wyniku denuncjacji, co doprowadziło do jej tragicznego losu. W dniu 19 marca 1943 roku została rozstrzelana przez nazistów w Płaszowie.
Pozostali ludzie w kategorii "Inne":
Enrico Rosenbaum | Włodzimierz Eborowicz | Czesław Arkuszyński | Halina Rubinek | Paweł Rumpel | Julia Olimpia MichałowskaOceń: Tusia Fuks