Jan Edmund Reyman

---

Życiorys

Jan Edmund Reyman przyszedł na świat 13 stycznia 1885 roku w Tomaszowie Mazowieckim, jako potomstwo Juliana oraz Ludwiki z domu Baumgart. Po przeprowadzce jego rodziny do Warszawy rozpoczął naukę w gimnazjum realnym, co miało miejsce w 1894 roku. Ukończenie nauki w gimnazjum odbyło się w 1902 roku, po którym z ochotą wstąpił do korpusu inżynierii rosyjskiej armii. Służba wojskowa trwała do 1 września 1903, po czym w jesieni tego samego roku podjął studia w Akademii Handlowej w Lipsku, angażując się przy tym w różne inicjatywy studenckie. W szczególności wspierał działania Bratniej Pomocy Studentów-Polaków oraz katolickiej organizacji Unitas.

Wiosną 1906 roku Reyman uzyskał dyplom i wrócił do Warszawy, gdzie rozpoczął karierę zawodową jako księgowy i korespondent w językach obcych. Dwa lata później, mimo swoich wysiłków, nie udało mu się powołać stowarzyszenia dla byłych studentów uczelni lipskich. Niemniej jednak jego aktywność społeczna była widoczna w Towarzystwie Kultury Polskiej oraz w Towarzystwie Opieki nad Dziećmi Więźniów.

W 1909 roku podjął kolejne studia w Zurychu, gdzie dwa lata później otrzymał tytuł kandydata praw. W 1912 roku obronił rozprawę doktorską pt. Die Weichsel als Wasserstrasse und ihre volkswirtschaftliche Bedeutung für das Königreich Polen na Uniwersytecie w Heidelbergu, a następnie wyruszył na dalszą edukację do Paryża, gdzie studiował na Sorbonie, w Ecole Libre des Sciences Politiques oraz Collège de France. W tym okresie Reyman wrócił jednak do Warszawy, gdzie objął funkcję sekretarza Komisji Spółdzielczej Towarzystwa Popierania Przemysłu i Handlu, a także jednego z redaktorów Przeglądu Spółdzielczego.

W latach 1913-1919 prowadził wykłady dotyczące historii i teorii kooperacji oraz historii gospodarczej w Wyższej Szkole Handlowej w Warszawie. Jako współzałożyciel Warszawskiej Kooperatywy Mieszkaniowej, miał znaczący wpływ na rozwój społeczności lokalnej. Był także inicjatorem zorganizowania spotkania polskich studentów z Lipska, które miało miejsce 12 marca 1914 roku. W jego efekcie powołano Koło Lipszczan oraz utworzono Szkołę Nauk Społecznych i Handlowych, gdzie pełnił rolę dyrektora, a następnie rektora w 1939 roku, kiedy to szkoła uzyskała uprawnienia akademickie.

W latach 1917-1919 prowadził kursy dyplomatyczno-konsularne, a w latach 1920-1924 organizował kursy społeczne w różnych miastach Polski. Jako dyrektor Wyższej Szkoły Nauk Społecznych i Ekonomicznych w Łodzi w latach 1924-1928, a później kierownik Instytutu Studiów Handlowych i Orientalistycznych w Warszawie, działał na rzecz rozwoju nauk społecznych. W roku 1935 został redaktorem naczelnym Encyklopedii nauk politycznych przygotowanej z okazji dwudziestolecia Akademii Nauk Politycznych, a do wybuchu II wojny światowej udało się opublikować trzy tomy oraz część czwartego.

W trakcie okupacji niemieckiej Reyman mieszkał w Warszawie. W związku z zamknięciem ANP, założył Szkołę Sekretarek, której dyrektorem był aż do 1945 roku. Po wyzwoleniu kraju powrócił do roli rektora ANP, pełniąc tę funkcję do 1946 roku. W tym czasie zainicjował utworzenie oddziału ANP w Sopocie. Po odejściu z rektoratu w Warszawie, podjął się kierownictwa tego oddziału. Jednak w 1947 roku został usunięty z pracy, mimo że popierał nowy ustrój. Po krótkiej karierze jako komisarz oszczędnościowy pracował w Zjednoczeniu Przemysłu Kawowego i Surogatów Spożywczych i dalej w Państwowym Banku Rolnym.

Ostatnie lata jego życia były związane z pełnieniem funkcji w Bibliotece Publicznej Warszawy, gdzie kierował Oddziałem Druków Ulotnych. Jan Edmund Reyman zmarł 31 marca 1958 roku w Górze Kalwarii. Zachowane materiały archiwalne dotyczące jego działalności znajdują się w PAN Archiwum w Warszawie pod sygnaturą III-68.

---

Oceń: Jan Edmund Reyman

---