Eufemiusz Herman

---

Życiorys

Eufemiusz Herman urodził się jako syn Jakuba i Heleny z domu Kryształ. Jego rodzice byli nauczycielami w żydowskich szkołach ludowych. Studiował na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, a także na Uniwersytecie Jagiellońskim. W czasie I wojny światowej przebywał w Łodzi, gdzie zyskał uznanie dzięki rekomendacji Seweryna Sterlinga, który polecił go Antoniemu Mikulskiemu. W Krakowie, jako student IV roku, pełnił rolę asystenta Jana Piltza.

Podczas swoich studiów Herman współpracował także z Władysławem Szymonowiczem oraz Antonim Dmochowskim. Uczył się również neurofizjologii pod okiem Adolfa Becka. W listopadzie 1918 roku, we Lwowie, uzyskał tytuł doktora wszech nauk lekarskich. Od 1918 roku do 1920 roku służył w Wojsku Polskim w stopniu porucznika, gdzie otrzymał przydział do 3 baonu sanitarnego w Grodnie, biorąc udział w wojnie polsko-bolszewickiej.

Od 1922 roku pracował w Szpitalu na Czystem w Warszawie. Tam stał się uczniem oraz współpracownikiem Edwarda Flataua. W 1932 roku wygrał konkurs na ordynatora Oddziału Neurologii w tym szpitalu, a na tym stanowisku pozostawał aż do 1942 roku. Mieszkał przy ul. Siennej 24.

W kwietniu 1939 roku został zmobilizowany i brał udział w kampanii wrześniowej. Podczas okupacji przebywał w getcie warszawskim, gdzie niósł pomoc chorym w trakcie epidemii duru plamistego. Uczył również w szkole dla pielęgniarek. W 1942 roku zdołał uciec z getta, a do końca wojny ukrywał się w podwarszawskiej wsi. W czerwcu i lipcu był zaproszony przez Svenska Institutet do sztokholmskich klinik neurologicznych, gdzie pracował pod okiem Olivecrony oraz Antoniego. W tym samym roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych, pracując w Instytucie Neurologicznym w Nowym Jorku od października 1946 do końca marca 1947.

Po wojnie Eufemiusz Herman stał się twórcą Katedry i Kliniki Chorób Nerwowych na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Łódzkiego. Na emeryturę przeszedł w 1963 roku, a jego miejsce w katedrze zajmował Antoni Prusiński, jeden z jego uczniów. Był wiceprzewodniczącym Światowej Federacji Neurologii w latach 1969–1972, członkiem Komisji Historii Neurologii oraz współtwórcą Polskiego Towarzystwa Neurologicznego, gdzie pełnił funkcję prezesa w 1959 roku.

Eufemiusz Herman był również członkiem Międzynarodowego Komitetu Neuropatologii (od 1955), a także stowarzyszonym członkiem Włoskiego Towarzystwa Neurologicznego (od 1932), Królewskiego Towarzystwa Neurologicznego w Londynie (od 1957), Brytyjskiego Towarzystwa Neurologicznego (od 1964) oraz Czechosłowackiego Towarzystwa Neurologicznego (od 1964). Od 21 maja 1952 był redaktorem „Neurologii Polskiej”.

Był żonaty z Różą Marią Lubińską (1898–1995). Para miała córkę, Krystynę (ur. 1921), która studiowała filologię polską na Uniwersytecie Warszawskim i zginęła w 1944 roku. Eufemiusz Herman zmarł 8 maja 1985 roku w Łodzi i został pochowany w części rzymskokatolickiej Starego Cmentarza przy ulicy Ogrodowej w Łodzi.

Dorobek naukowy

W bogatym dorobku naukowym Eufemiusza Hermana znajduje się wiele znaczących prac, które nie tylko przyczyniły się do rozwoju neurologii, ale również wzbogaciły naszą wiedzę na temat różnych jednostek chorobowych oraz ich objawów. Jego badania obejmowały między innymi opisanie nowych objawów neurologicznych, co miało istotny wpływ na praktykę kliniczną oraz teoretyczne podstawy tej dziedziny nauki. Wśród jego publikacji znajdują się prace oryginalne, kazuistyczne, podręczniki i monografie, a także artykuły dotyczące historii polskiej neurologii.

Prace oryginalne

Zgodnie z informacjami przedstawionymi przez Prusińskiego, Herman opisał szereg nowych objawów, w tym:

• objaw podążania w niedowładach połowiczych, który został przedstawiony w jego rozprawie habilitacyjnej w 1946 roku,
• objaw zwężenia szpary powiekowej podczas patrzenia w bok, który nasilał się w przypadku ukrytego niedowładu mięśnia dźwigacza powieki górnej,
• objaw karkowo-paluchowy w zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych, znany także jako objaw Hermana, opisany w 1949 roku,
• odruch podeszwowy toniczny,
• odruchy przestankowe w miastenii, opisane w 1949 roku,
• próbę ischemiczną w miastenii, zaprezentowaną w 1962 roku,
• elektromiograficzne objawy mowy wewnętrznej, które opisał w 1963 roku,
• objaw retrakcji powieki górnej w porażeniu międzyjądrowym, opisany w 1976 roku.

Nowe jednostki nozologiczne, które również zostały wymienione przez Hermana, obejmują:

• zespół Hermana, charakteryzujący się pourazowym wystąpieniem livedo racemosa,
• postaci zespołów neurologicznych w durze plamistym,
• przewlekłe rozsiane gośćcowe zapalenie mózgu i rdzenia.

Podręczniki i monografie

W zakresie publikacji, Herman jest autorem wielu podręczników oraz monografii. Jego najbardziej znanym dziełem jest „Diagnostyka chorób układu nerwowego”, które doczekało się wielu wznowień, a ostatnie z nich miało miejsce w 1982 roku.

Historia neurologii polskiej

W 1958 roku ukazała się jego książka „Neurolodzy polscy”, będąca pierwszym tego rodzaju wydawnictwem, które przybliża sylwetki pionierów polskiej neurologii. Herman miał zaszczyt znać wielu z opisanych lekarzy osobiście, w tym Flatau, Teofila Simchowicza oraz Samuela Goldflama. Dodatkowo, był autorem licznych artykułów wspomnieniowych w prasie fachowej, dotyczących polskich neurologów. Współpracował również z redakcją Polskiego Słownika Biograficznego. W 1975 roku ukazała się jego monografia „Historia neurologii polskiej”, a w 1965 roku biografia „Józefa Babińskiego (Józef Babiński jego życie i dzieła)”, które dodatkowo wzbogaciły naszą wiedzę o tej dziedzinie.

Wybrane prace

Publikacje Eufemiusza Hermana stanowią istotny wkład w dziedzinę neurologii. Oto niektóre z jego najważniejszych prac:

• O bólach głowy. Rwa kulszowa. Warszawa: Zakład Ubezpieczeń Społecznych, 1950, 151 ss.,
• Choroby zapalne mózgu. PZWL, Warszawa 1952, 114 ss.,
• Choroby wrodzone, wcześnie nabyte i dziedziczono-rodzinne układu nerwowego o nie ustalonej etiologii. PZWL, Warszawa 1954, 169 ss.,
• Herman E, Hausmanowa I. Zespoły neurologiczne w chorobach gośćcowych. PZWL, Warszawa 1954, 83 ss.,
• wyd. II PZWL, Warszawa 1958,
• tłum. niem. Neurologische Syndrome bei rheumatischen Erkrankungen. Vol u Gesundheit, Berlin 1957, 104 ss.,
• tłum. czesk. Neurologické syndromy u revmatickych chorob a u kolagenos. Stát Zdrav Nakl, Praha 1959, 175 ss.,
• Herman E, Przesmycki F. Choroby wirusowe układu nerwowego z wyłączeniem choroby Heinego-Medina. PZWL, Warszawa 1954, 95 ss.,
• Herman E, Musiał W. Stany nieprzytomności i stany śpiączkowe. PZWL, Warszawa 1958, 200 ss.,
• Neurolodzy polscy. PZWL, Warszawa 1958, 462 ss.,
• O nerwobólach. PZWL, Warszawa 1958, 36 ss.,
• Diagnostyka chorób układu nerwowego. PZWL, Warszawa 1961, 359 ss.,
• wyd. 2 popr. i uzupeł. Warszawa 1965, 426 ss.,
• wyd. 3 uzupeł. Warszawa 1967, 535 ss.,
• wyd. 4 popr. i uzupeł. Warszawa 1974, 587 ss.,
• wyd. 5 Warszawa 1982,
• Neurologia kliniczna. Podręcznik dla lekarzy. Pod redakcją W. Jakimowicza PZWL, Warszawa 1961 (Rozdziały: Choroby pochodzenia wirusowego, Pląsawica mniejsza, Riketsjozy, Zimnica, Trypanosomiazy, Włośnica, Toksoplazmozy, Urazy porodowe, Zaburzenia rozwojowe, Choroby mózgu i nerwów czaszkowych, Choroby nerwów i mięśni),
• Józef Babiński, jego życie i dzieła. PZWL, Warszawa 1965, 237 ss.,
• Herman E, Prusiński A. Zespoły neurologiczne w chorobach wewnętrznych. PZWL Warszawa 1966, 203 ss.,
• wyd. 2 poszerz. i uzupeł. 1974, 431 ss.,
• tłum. niem. Neurologische Syndrome bei inneren Krankheiten. Schattauer, Stuttgart 1973, 441 ss.,
• tłum. ros. Neurologiczeskie syndromy w klinike wnutriennych boleznej. Warszawa 1971, 216 ss.,
• Herman E, Musiał W. Stany nagłej utraty przytomności. PZWL, Warszawa 1967, 110 ss.,
• Herman E, Prusiński A. Choroby układu wegetatywnego. PZWL Warszawa 1969, 312 ss.,
• Atlas kliniczny chorób układu nerwowego. PZWL, Warszawa 1973, 302 ss.,
• Historia neurologii polskiej. Ossolineum, Wrocław 1975, 296 ss.,
• Zespoły psychoneurologiczne. PZWL, Warszawa 1978, 183 ss.

Ordery i odznaczenia

Eufemiusz Herman zdobył wiele wyróżnień i odznaczeń, które odzwierciedlają jego znaczący wkład w życie społeczne i polityczne Polski. Oto lista jego najważniejszych nagród:

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (otrzymany 9 lipca 1954),
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (przyznany 13 stycznia 1955).

Nagrody i wyróżnienia

Eufemiusz Herman został uhonorowany wieloma ważnymi nagrodami i wyróżnieniami w trakcie swojej kariery zawodowej.

• nagroda Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej,
• nagroda państwowa III stopnia za prace naukowe w zakresie diagnostyki chorób nerwowych (1955),
• doktor honoris causa Akademii Medycznej w Łodzi (1975).

---

Oceń: Eufemiusz Herman

---