Herman Benni

Duchowieństwo i religia

Fryderyk Emanuel Herman Benni, znany szerzej jako "Benek z Tomaszowa", to postać, która miała istotny wpływ na życie kulturalne oraz edukacyjne w Polsce. Urodził się 13 lutego 1834 roku w Tomaszowie Mazowieckim, gdzie rozpoczął swoją niezwykłą drogę zawodową.

Herman Benni był nie tylko pastorem ewangelickim, ale również pedagogiem, który z pasją przekazywał swoją wiedzę innym. Jako lektor języka angielskiego, pracował na renomowanym Uniwersytecie Warszawskim, gdzie wykłady jego stanowiły wartościowy wkład w rozwój lingwistyki w Polsce.

Warto również zwrócić uwagę na jego działalność wydawniczą, bowiem Benni pełnił rolę redaktora czasopism, co dodatkowo podkreśla jego zaangażowanie w popularyzację nauki oraz edukacji w społeczeństwie tamtych czasów.

Wszystkie te aspekty życia Hermana Benniego sprawiają, że zasługuje on na zachowanie w pamięci jako postać wyjątkowa, której osiągnięcia są świadectwem szerszych procesów społecznych i edukacyjnych w Polsce końca XIX wieku.

Życiorys

Herman Benni był najstarszym dzieckiem, które urodziło się w rodzinie tomaszowskiego pastora Jana Jakuba Benniego (1800–1863) oraz Angielki, Marii Anny White (1800–1874). W jego domu wychowywały się także dwie siostry oraz dwóch braci: Artur Wilhelm (1839–1867) i Karol (1843–1916). Ukończył ewangelicką szkołę podstawową w Tomaszowie Mazowieckim, a następnie kontynuował edukację w gimnazjum w Radomiu, która zakończyła się uzyskaniem świadectwa dojrzałości w 1853 roku.

Kariera duchowna

W latach 1854–1858 Herman kształcił się w zakresie teologii na Uniwersytecie w Dorpacie (obecnie Tartu, Estonia). Po ukończeniu studiów przebywał z bratem Arturem u rodziny matki w Londynie, gdzie przez krótki czas pracował jako referent spraw słowiańskich w British Museum w latach 1858–1859. W 1859 roku Herman został ordynowany i objął stanowisko wikariusza w Warszawie. Od 1859 do 1862 pracował jako nauczyciel w 5-klasowej Szkole Powiatowej. W 1861 roku uczestniczył pod kierunkiem ks. Leopolda Otto w tworzeniu nowego polskiego śpiewnika kościelnego, który opublikowano w 1866 roku. Był członkiem młodej inteligencji warszawskiej, zainspirowanej poglądami narodowymi Edwarda Jürgensa (Edwarda Jürgensa). W 1862 roku, gdy rozpoczęto tworzenie Szkoły Głównej Warszawskiej, margrabia Aleksander Wielopolski zachęcił Benniego do walki o katedrę filozofii, jednak profesorem został Henryk Struve. Po śmierci ojca w 1863 roku Benni osiedlił się w Tomaszowie Mazowieckim, gdzie został administratorem i (od 12 lutego 1865 roku) proboszczem ewangelickiego kościoła. W 1870 roku został przeniesiony do Kalisza. W 1871 roku opublikował wspomnienia o swoim młodszym bracie, Arturze Wilhelmie, w „Санктпетербургских Ведомостях”. W 1872 roku porzucił duchowne życie i osiedlił się w Warszawie.

Nauczyciel, dyrektor szkoły

W latach 1872–1880 Herman Benni pełnił rolę lektora języka angielskiego na Uniwersytecie Warszawskim i uczył języków obcych w warszawskich gimnazjach. W 1880 roku założył w Warszawie prywatną męską szkołę średnią, która oferowała sześć klas. Zatrudniał tam uznanych polskich nauczycieli, w tym literaturoznawcę Piotra Chmielowskiego oraz pedagoga Adolfa Dygasińskiego. Jego szkoła osiągnęła wysoki poziom nauczania, przewyższając inne podobne placówki. Mieściła się przy skrzyżowaniu Alej Jerozolimskich i Marszałkowskiej, w rejonie dzisiejszego hotelu Novotel. Niestety, szkoła została zamknięta przez kuratora Apuchtina w 1885 roku z powodu nauczania języka polskiego w dolnych klasach, co wykrył inspektor Kryłow. W wyniku represji Benni w 1886 roku przeniósł się do Dorpatu, gdzie uczył języków francuskiego i angielskiego w gimnazjum realnym (w latach 1886–1891). W 1891 roku wrócił do Warszawy i w ostatnich latach życia pracował jako lektor języków oraz sekretarz angielskiego konsulatu w Warszawie. Benni i jego brat Karol byli inicjatorami budowy pomnika Adama Mickiewicza w Warszawie, odsłoniętego w 1898 roku. Herman był również stałym uczestnikiem „piątków” u swojego brata Karola Benniego oraz bywał w salonie literackim Jadwigi Łuszczewskiej (Deotymy).

Redaktor czasopism

Herman Benni pełnił również rolę redaktora „Kuriera Warszawskiego” od 14 stycznia 1873 roku do 14 maja 1876 roku oraz redagował czasopismo „Ateneum” w latach 1876–1880. Później pracował nad redakcją „Gazety Świątecznej”, skierowanej do wsi.

Zgon, Pogrzeb

Zmarł 15 maja 1900 roku w Warszawie. Znaleziono go na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie (aleja 9 nr 74). W jego pamięci Adolf Dygasiński, przyjaciel Benniego, wygłosił mowę pogrzebową, w której podkreślił jego skromność, łagodność oraz oddanie bliźnim, a także duchowy spokój mimo przeciwności losu. Beni był także osobą, która preferowała towarzystwo wykwintne i odrzuciła dążenie do kariery. Jego uczniowie bardzo cenili jego poświęcenie w pracy edukacyjnej. Na nagrobku umieszczono napis: „Zacnemu swemu Dyrektorowi / w dowód wiernej pamięci / wdzięczni wychowańcy”. Jedna z jego uczniów, Benedykta Hertza, opisał go jako osobę o niskim wzroście, tęższej budowie, z wysokim czołem, szpakowatą brodą i złotymi okularami. Z kolei Władysław Wolert zauważył, że Herman Benni „nie pozostawił spuścizny drukowanej ani rękopiśmiennej”, co jednak nie było do końca prawdą, mimo że współczesni nazywali go mędrcem.

Rodzina

W 1867 roku Herman ożenił się z Olgą Matyldą z Moesów (1840–1886), którą Adolf Dygasiński określił mianem „najgładszej z Bodzantynek”. Po sobie zostawił siódemkę dzieci: córkę Lenorę, zamężną za Foland (ur. 2 IX 1870, zm. 18 VI 1941), która prowadziła Dom Polski na Podolu oraz sześciu synów: Pawła (ok. 1868–1928), który był sekretarzem angielskiego konsulatu; Artura Jerzego (ur. 1871, zm. 27 II 1936), kandydata nauk handlowych na Uniwersytecie Dorpackim; Feliksa (1872–1930), budowniczego kolei na Zakaukaziu; Witolda (1873–1937), dziennikarza; Stefana (ur. 1875, zm. 16 IV 1931), doktora chemii oraz dyrektora Związku Fabrykantów Dykt i Fornirów w Polsce, a także Tytusa Juniusa White’a (1877–1935), językoznawcę, fonetyka i profesora Uniwersytetu Warszawskiego.

Oceń: Herman Benni

★★★★★
Średnia ocena:4.73 Liczba ocen:20