Lidia Ciołkoszowa

---

Życiorys

Lidia Ciołkoszowa była niezwykle interesującą postacią, córką Lejzora i Estery. Posiadała ogromną wiedzę, gdyż zakończyła studia na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, gdzie zdobyła dyplom z zakresu polonistyki oraz historii, a także ukończyła Studium Pedagogiczne, otrzymując tytuł doktora w 1925 roku. Podczas studiów poznała swojego przyszłego męża, Adama Ciołkosza. W trudnych czasach wojny polsko-bolszewickiej, wykazała się nie tylko zaangażowaniem, ale również poświęceniem, pracując jako wolontariuszka w biurze wojskowym.

Od 1920 roku była aktywnym członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej, pełniąc rolę działaczki politycznej i społecznej. Cechowało ją zaangażowanie na rzecz społeczności, co potwierdza, że była jednym z ostatnich żyjących członków przedwojennej krajowej Rady Naczelnej PPS. Jej kariery zawodowa była również imponująca – do wybuchu II wojny światowej pracowała jako bibliotekarka oraz wykładowczyni w Towarzystwie Uniwersytetu Robotniczego (TUR), a także organizowała kolonie letnie i świetlice dla dzieci z rodzin robotniczych.

W 1934 roku Lidia została wybrana do Rady Naczelnej PPS. Po wybuchu II wojny światowej, w 1939 roku, wraz z rodziną udała się do Lwowa, a stamtąd przez Litwę, Szwecję, Rumunię, aż do Francji, a następnie do Londynu. W latach 1940–1948 Ciołkoszowa aktywnie uczestniczyła w pracach Komitetu Zagranicznego PPS.

W czasie swojego życia na emigracji zajmowała istotne stanowiska, pełniąc rolę członkini Centralnej Rady PPS w latach 1948–1960, a w latach 1957–1960 również w Centralnym Komitecie Zagranicznym PPS. Po rozłamie w partii, wraz z mężem Adamem Ciołkoszem, była aktywną działaczką w Centralnym Komitecie PPS. Nawet po śmierci męża kontynuowała swoje zaangażowanie, pełniąc rolę liderki struktury PPS na emigracji.

Po zjednoczeniu emigracyjnych struktur na zjeździe PPS w listopadzie 1987 roku w Bernried, została wybrana na przewodniczącą Centralnej Rady Partyjnej. Na XXV Zjeździe PPS, który odbył się w listopadzie 1990 roku w Warszawie, została uhonorowana tytułem dożywotniej przewodniczącej partii jako ostatnia żyjąca osoba władz przedwojennej PPS. Ciołkoszowa była zdecydowaną przeciwniczką sojuszu z partiami postkomunistycznymi. W 1993 roku, po podjęciu decyzji o przystąpieniu PPS do koalicji Sojuszu Lewicy Demokratycznej, zrezygnowała z pełnienia honorowej funkcji w partii.

Lidia Ciołkoszowa zasłynęła także jako autorka wielu tekstów, broszur oraz audycji radiowych poświęconych historii polskiego ruchu robotniczego, emitowanych przez Rozgłośnię Polską Radia Wolna Europa. W 1952 roku napisała książkę pt. Generał Walery Wróblewski, w 1965 roku wydała Publicystykę polską na emigracji w latach 1940–1960. Wraz z mężem Adamem współtworzyła ich najważniejsze dzieło – Zarys dziejów socjalizmu polskiego (t. 1 Londyn 1966, t. 2 Londyn 1972). Opracowała także wydanie książki Aleksandra Wata zatytułowane „Mój wiek”.

W swojej karierze Lidia Ciołkoszowa została odznaczona wieloma nagrodami literackimi, w tym nagrodą paryskiej Kultury (Paryż, 1967), Stowarzyszenia Polskich Kombatantów (Londyn, 1972) oraz fundacji im. Jurzykowskiego (Nowy Jork, 1973). Otrzymała także order Polonia Restituta. Była aktywnym członkiem Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie od 1966 roku, a także podpisała list pisarzy polskich w obronie zmian w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, znany jako List 59.

Zmarła w Londynie 9 czerwca 2002 roku, pozostawiając po sobie bogate dziedzictwo polityczne i literackie.

Wybrane publikacje

Lidia Ciołkoszowa jest autorką wielu znaczących publikacji, które miały na celu upowszechnienie wiedzy o polskiej historii i socjalizmie. Wśród jej najważniejszych prac można wymienić:

• Publicystyka polska na emigracji 1940–1960, London 1965,
• Zarys dziejów socjalizmu polskiego. T. 1. Londyn: Gryf Publ, 1966. Brak numerów stron w książce (wraz z mężem),
• Zarys dziejów socjalizmu polskiego. T. 2. Londyn: Gryf Publ, 1972. Brak numerów stron w książce (wraz z mężem),
• Publicystyka polska na emigracji 1940–1960, wstęp i oprac. Andrzej Friszke, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej 2013.

---

Oceń: Lidia Ciołkoszowa

---